Σκιώδη Παραλειπόμενα

του
Κώστα Βουλαζέρη

Αρχείο | RSS Feed

Αναζήτηση Μυστηριακές ΟντότητεςΠαλιά Ελληνικά Εξώφυλλα

Τυχαία

Μια στιγμή...
7 / 2019

Πού στον δαίμονα πήγαν όλα τα βιβλία;

Θυμάμαι που παλιότερα έβρισκα πολλά βιβλία φαντασίας σε παλαιοβιβλιοπωλεία. Ήταν ή μεταχειρισμένα ή παρμένα από στοκ, βιβλία που είχαν ξεμείνει σε αποθήκες. Αλλά ήταν πολλά. Τα έβρισκα με το σωρό. Και αναφέρομαι κυρίως σε ξενόγλωσσα βιβλία φαντασίας. Τα συναντούσες σε παλαιοβιβλιοπωλεία, τα συναντούσες σε τυχαία περίπτερα, τα συναντούσες ακόμα και σε πάγκους μικροπωλητών. Τα συναντούσες σε Αθήνα και τα συναντούσες και σε επαρχία. Κάπως, κατέληγαν εκεί. Δεν ξέρω πώς, αλλά μου άρεσε. Μου άρεσε να τα βρίσκω· ήταν μια ανακάλυψη.

Μετά, ξαφνικά, εξαφανίστηκαν. Ελάχιστα βρίσκω πλέον· σχεδόν κανένα, ουσιαστικά. Και αναρωτιέμαι γιατί.

Το μόνο που μπορώ να υποθέσω είναι ότι κάποιος κεντρικός προμηθευτής, που έφερνε διάφορα ξενόγλωσσα βιβλία και μαζί έφερνε κι αυτά, τώρα ή έχει βαρέσει φαλιμέντο τελείως [...]

Χάρτες – τόσοι χάρτες…

(Μια επανάληψη από το παλιό blog.)

 

Καθάριζα κάτι ντουλάπια και έτυχε να βρω τους χάρτες ενός φανταστικού κόσμου. Είναι κάτι χάρτες που είχα φτιάξει όταν ήμουν μικρός. Και είναι δεκάδες, όχι ένας και δύο. Υπάρχει ένας γενικός χάρτης ολόκληρου του κόσμου χωρισμένος σε περιοχής, και μετά υπάρχουν χάρτες για την κάθε περιοχή.

Οι χάρτες είναι πολλοί, αλλά δεν είχα σκεφτεί ουσιαστικά τίποτα για όλες αυτές τις περιοχές τότε. Δεν είχα σκεφτεί τι κάνει την καθεμία ξεχωριστή. Τα πάντα ήταν απλά χάρτες: πόλεις και ποτάμια και δάση και βουνά και δρόμοι. Μου φαίνεται λιγάκι αστείο τώρα. Χωρίς κάποιο συγκεκριμένο “χρώμα” κανένας φανταστικός κόσμος δεν μπορεί να είναι ζωντανός. Όλα αυτά μοιάζουν με μια εξάσκηση στην άσκοπη φανταστική γεωγραφία.

Ωστόσο, ακόμα και η άσκοπη φανταστική γεωγραφία έχει τη γοητεία [...]

Η φύση της λογοτεχνίας είναι συγκρουσιακή

Αρκετοί συγγραφείς έχουν διάφορες ιδέες αλλά δεν ξέρουν πώς να ξεκινήσουν να γράφουν. Αναρωτιούνται πώς να τα χρησιμοποιήσουν όλα αυτά μέσα σε μια λογοτεχνική ιστορία. Το πρόβλημα συνήθως είναι πως οι ιδέες από μόνες τους, οσοδήποτε καλές κι αν είναι, δεν φτάνουν. Για να υπάρξει ιστορία πρέπει να υπάρχει και σύγκρουση. Χωρίς να γίνεται κάποια σύγκρουση μέσα στην αφήγηση, ή και περισσότερες από μία συγκρούσεις, δεν μπορείς να γράψεις.

Στο μυαλό πολλών, ακούγοντας σύγκρουση, έρχονται ακραία πράγματα, όπως μάχες ή τρομεροί διαπληκτισμοί. Η σύγκρουση μέσα στην αφήγηση δεν χρειάζεται να είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ένα μυστήριο που ένας βασικός χαρακτήρας πρέπει να λύσει, γιατί τον αφορά άμεσα, είναι σύγκρουση· είναι ο χαρακτήρας εναντίον του μυστηρίου. Μια επικίνδυνη περιοχή που ο χαρακτήρας πρέπει [...]

Μυστηριακές Οντότητες

Μυστηριακές Οντότητες (7)

Ο Μάγος των Αθηνών.

Τώρα λάθος, μετά σωστό

Πάντα διορθώνω τα βιβλία μου δύο φορές. Η πρώτη διόρθωση, που είναι και η πιο βασική, γίνεται σταδιακά καθώς το γράφω: τελειώνω καμιά δεκαριά σελίδες, τις διορθώνω, και πάω παρακάτω. Η δεύτερη διόρθωση γίνεται αφότου έχω τελειώσει όλο το βιβλίο και το κοιτάζω ξανά από την αρχή.

Και αρκετές φορές έχει τύχει το εξής φαινόμενο: Βρίσκω, στην πρώτη διόρθωση, κάτι που δεν μου αρέσει και το αλλάζω. Και αργότερα, όταν πάω στη δεύτερη διόρθωση, το αλλάζω ξανά – το κάνω όπως ήταν στην αρχή! Και, συνήθως, δεν το καταλαβαίνω αμέσως· ύστερα το συνειδητοποιώ, και παθαίνω πλάκα. Απορώ πώς πριν μου φαινόταν λάθος.

Δεν πρόκειται, φυσικά, για κανένα αντικειμενικό λάθος, όπως κάτι το τυπογραφικό, ή νοηματικό λάθος, ή συντακτικό λάθος από εκείνα που αν τα αφήσεις έτσι οι προτάσεις δεν βγάζουν νόημα.

Όχι, είναι από εκείνα τα [...]

Λογοτεχνικά παραμυθιάσματα

(Μια επανάληψη από το παλιό blog.)

 

Προτού γράψεις κάτι, οσοδήποτε φανταστικό, πρέπει να μπορείς να πείσεις τον εαυτό σου ότι είναι πραγματικό, ότι θα μπορούσε κάπως, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, να συμβεί. Πρέπει να το δεις όπως θα έβλεπες κάτι αντικειμενικό, ρεαλιστικό· και μετά, απλά γράφεις εκείνο που βλέπεις.

Αν, στη λογοτεχνία, δεν έχεις τη δυνατότητα να πείσεις τον εαυτό σου για την πραγματικότητα εκείνου που γράφεις, τότε δεν έχει καλές πιθανότητες να μοιάζει πιστευτό, ή να έχει αληθινό ενδιαφέρον.

Πρέπει να μπορείς να αυτοπαραμυθιάζεσαι, ξέροντας ακριβώς τι κάνεις.

Σκοτεινοί θεοί και αλλόκοτες ψυχικές καταστάσεις

Όπως έλεγα στο προηγούμενο post, διαβάζω αυτές τις μέρες το Black Gods and Scarlet Dreams της C.L. Moore. Είναι μια συλλογή ιστοριών από το 1930, οι μισές ηρωικής φαντασίας, οι άλλες μισές επιστημονικής φαντασίας. Αλλά και των δύο ειδών οι ιστορίες της Moore έχουν ένα κοινό γνώρισμα: ένα βαθύ πνευματιστικό, εσωτερικό στοιχείο. Συνεχώς μιλά για παράξενες ψυχικές καταστάσεις των ηρώων της οι οποίες δεν είναι εκείνο που θα περίμενες σήμερα λέγοντας ψυχικές καταστάσεις. Δεν είναι ούτε καν εκείνο το “ακατονόμαστο” και “απερίγραπτο” του Lovecraft ακριβώς. Είναι κάτι που μοιάζει μ’αυτό αλλά, συγχρόνως, τελείως διαφορετικό: είναι πιο συγκεκριμένο, σε όλες τις περιπτώσεις, και δίνει μια αίσθηση μεγαλύτερου βάθους. Επιπλέον, παρότι όλες αυτές οι ψυχικές καταστάσεις είναι εξωφρενικές, και μάλλον ποτέ δεν πρόκειται να τις γνωρίσει άνθρωπος, [...]

Περιβαλλοντικές διαφορές και παράξενες ιστορίες

Πάντα όταν έρχομαι στην Αθήνα από διακοπές σε νησί, αμέσως παρατηρώ τη διαφορά στο περιβάλλον. Και δεν μιλάω για τα κλασικά: πολλή ρύπανση στην Αθήνα, δεν υπάρχει χώρος να αναπνεύσεις, όλο μεγάλα χτίρια που κρύβουν τον ουρανό, και τα λοιπά. Μιλάω για μια πιο μαλακή αίσθηση που έχει η όλη ατμόσφαιρα στην Αττική. Δεν είναι όπως στα νησιά. Εκεί, ο τόπος έχει κάτι το πιο άγριο. Το νιώθεις στον ίδιο τον αέρα. Είτε άπνοια έχει, είτε φυσάει μανιασμένα, πάντα υπάρχει κάτι το πιο άγριο.

Στην Αθήνα, χάνεις την αγριάδα ξαφνικά, κι αναρωτιέσαι πού πήγε. Όλα εδώ μοιάζουν πιο μαλάκα. Σαν να βουλιάζεις σε καναπέ.

Πρέπει να προσέχεις να μη σε πάρει ο ύπνος.

*

Κατά τα άλλα, διάβαζα κυρίως C.L. Moore αυτές τις μέρες, και έχει κάτι τρομερά ευφάνταστα σκηνικά σε ορισμένες από τις ιστορίες της. Και σε όλες τις ιστορίες [...]

 

Επίσης . . .

Το Δυναμικό Φανταστικό Σκηνικό


Αρκετοί φανταστικοί κόσμοι δεν αλλάζουν, ή αλλάζουν λίγο. Είναι αρκετά φιξαρισμένοι, θα έλεγες. Γνωρίζουμε τι υπάρχει εκεί και τι δεν υπάρχει, και αποκεί και πέρα οι μόνες αλλαγές είναι, ίσως, στην πολιτική σκηνή του κόσμου, ή στο πώς εξελίσσονται κάποιες καταστάσεις. Αλλά ο κόσμος ο ίδιος, κατά βάση, δεν αλλάζει. Ξέρουμε, για παράδειγμα, ότι υπάρχουν αυτές οι φανταστικές φυλές, αυτά τα φανταστικά όντα, αυτά τα είδη μαγείας ή τεχνολογίας, και τέλος. Μεταβάλλονται μόνο οι σχέσεις μεταξύ αυτών – όπως αν ένα βασίλειο γκρεμιστεί ή αν μια καινούργια πόλη ιδρυθεί. Σε πολλές περιπτώσεις, δε, ακόμα κι αυτό δεν συμβαίνει, ή συμβαίνει πολύ διστακτικά, πολύ επιφυλακτικά. Κάποιες αυτοκρατορίες είναι πάντα εκεί, κάποια βασιλεία υπήρχαν και θα υπάρχουν. Μερικές φορές αυτό ισχύει και για κάποιους χαρακτήρες μέσα στις φανταστικές ιστορίες· μοιάζουν κι αυτοί φιξαρισμένοι στο φανταστικό σκηνικό, σαν να είναι μέρος του.

Το πιο συνηθισμένο, πάντως, σε αυτές τις περιπτώσεις είναι το πολιτικό σκηνικό να αλλάζει αλλά τίποτα σχετικά με τη φύση του κόσμου. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό – έχει μια συγκεκριμένη αισθητική – και θα μπορούσες να πεις και ότι είναι, κατά κάποιο τρόπο, ρεαλιστικό – δηλαδή, ότι κάτι παρόμοιο συμβαίνει και στον κόσμο μας, στη δική μας πραγματικότητα.

Ή, μήπως, όχι;

[Συνέχισε να διαβάζεις]

 

Επιλογές Νοεμβρίου (12/11)


Χάρτης με τους αρχαίους ρωμαϊκούς δρόμους, εικόνες από το Bummer California, LocalSend (ασφαλή αποστολή αρχείων τοπικά), Sean Andrew Murray. Η Ιρλανδία καθιερώνει τη χορήγηση μισθού σε δημιουργούς, το Beowulf του Lynd Ward, Greek TV Live, The White Company του Arthur Conan Doyle. «Η πόλη των μαγισσών», Space Type Generator, ερωτικές ταινίες τρόμου. Halloween με Ε.Φ. από το ’70· The Sword of Shannara και αντιγραφές του Τόλκιν· The Fall of Mercury της Leslie F. Stone· Sean Connery και Zardoz. Ο άνθρωπος είναι το ζώο που ονειρεύεται.

 

Περί Γραφής: Νοοτροπίες Διορθώσεων


Πώς πρέπει να μάθεις να σκέφτεσαι προτού ξεκινήσεις να διορθώνεις τα κείμενά σου

Νομίζω πως έχω ήδη γράψει σε κάποιο άλλο άρθρο (δεν θυμάμαι ποιο, αυτή τη στιγμή) ότι η τακτική μου με τις διορθώσεις είναι η εξής: να γράφω ένα κομμάτι (κάποιες σελίδες, ίσως ένα κεφάλαιο) και μετά να το διορθώνω· και όταν έχω τελειώσει όλο το βιβλίο, να το διορθώνω πάλι από την αρχή. Αυτή η τελευταία διόρθωση – αν και, ίσως, η λιγότερο σημαντική – είναι και η πιο κουραστική για εμένα, γιατί (α) θέλω να τη βγάλω σε συγκεκριμένο χρόνο, δεν θέλω να αργήσω πολύ· (β) ασχολούμαι με λεπτομέρειες ουσιαστικά, τα βασικά τα έχω ήδη διορθώσει· και (γ) η συνεχόμενη εστίαση της προσοχής για πολλές ημέρες επάνω σε ένα κείμενο δημιουργεί μεγαλύτερη κόπωση από τη συνεχόμενη χειρονακτική εργασία.

Αλλά αυτή είναι απλώς η τακτική που ακολουθώ, και σ’αυτό το άρθρο την αναφέρω μόνο. Εκείνο για το οποίο θέλω να μιλήσω εδώ είναι η νοοτροπία με την οποία κάνει (πρέπει να κάνει;) κάποιος τις διορθώσεις σε ένα λογοτεχνικό κείμενο. Και αναφέρομαι, κυρίως, στον συγγραφέα τον ίδιο, όχι σε διορθωτή. Για τον διορθωτή τα πράγματα πιθανώς να είναι αλλιώς – πιο επαγγελματικά, πιο ουδέτερα. Για τον συγγραφέα, όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο ουδέτερα, και όταν ξαναβλέπει ένα κείμενο που έχει γράψει μπορεί – ανάλογα και με την ιδιοσυγκρασία του – να βλέπει πολλά. Μπορεί να βλέπει ακόμα και φαντάσματα – το οποίο είναι πολύ συνηθισμένο· δεν αστειεύομαι.

Γι’αυτό είναι πολύ σημαντική η νοοτροπία με την οποία κάνει κανείς διορθώσεις, ασχέτως τι τακτική ακολουθεί. Μπορεί κάποιος να μην ακολουθεί τη δική μου τακτική· μπορεί να το γράφει όλο μονοκοπανιά και μετά να το διορθώνει από την αρχή. Ή μπορεί να το γράφει λίγο-λίγο διορθώνοντάς το στην πορεία. Δεν έχει σημασία αυτό. Όλα είναι, κατά βάθος, σωστά. Μεγαλύτερη σημασία έχει η νοοτροπία για τις διορθώσεις.

Και δεν υπάρχει μόνο μία νοοτροπία· υπάρχουν πολλές. Θα αναφέρω μερικές που θεωρώ καλές, και μερικές που πιστεύω ότι έχουν ενδιαφέρον.

Δύο ακραίες καταστάσεις που πλήττουν τους συγγραφείς είναι οι εξής: Από τη μια, να βαριούνται να το διορθώσουν και να το αφήνουν όπως είναι· από την άλλη, να σκαλώνουν και να το κοιτάνε επ’άπειρον, αγωνιώντας ότι πάντα κάτι δεν πάει καλά, ποτέ δεν είναι αρκετά σωστό.

[Συνέχισε να διαβάζεις]