Αρκετές φορές βλέπω βιβλία να βαφτίζονται ως “φανταστική λογοτεχνία” (ή “λογοτεχνία του φανταστικού”, ή “λογοτεχνία φαντασίας”) χωρίς πραγματικά να είναι. Μη με παρεξηγείτε: δεν έχω κανέναν πολύ περιορισμένο ορισμό για το τι είναι φανταστική λογοτεχνία. Για την ακρίβεια, ο ορισμός μου για τη φανταστική λογοτεχνία είναι, αντιθέτως, πολύ ανοιχτός. Δεν την περιορίζω σε βιβλία με ξωτικά, ορκ, και νάνους. Δεν την περιορίζω σε βιβλία με δράκους ή με μικρούς μάγους. Δεν την περιορίζω καν σε βιβλία όπου πρέπει υποχρεωτικά να υπάρχει μαγεία όπως ορίζεται συνήθως η μαγεία στη φανταστική λογοτεχνία. Ούτε σε βιβλία που πρέπει να διαδραματίζονται σε αρχαϊκούς κόσμους. Ακόμα κι ένα βιβλίο που διαδραματίζεται σε μια άλλη πραγματικότητα, σε έναν άλλο κόσμο, διαφορετικό από τον δικό μας αλλά με τους δικούς του φυσικούς νόμους και συγχρόνως αυτοκίνητα και πολυκατοικίες, όπου δεν υπάρχει μαγεία (μάγοι που κάνουν ξόρκια, τελετές, ή κάτι παρόμοιο), πάλι “φανταστική λογοτεχνία” θα το έλεγα.
Αλλά κάποιοι φαίνεται να δίνουν αυτό τον ορισμό σε πράγματα που δεν μου μοιάζουν ούτε για φαντασίας ούτε καν για λογοτεχνία πολλές φορές. Αρκετά από αυτά είναι, για παράδειγμα, καθαρά συνωμοσιολογικά βιβλία, ή φιλοσοφικά βιβλία με μια κλίση προς το μυστικιστικό, ή απλά βιβλία λιγάκι πιο ευφάνταστα από τα συνηθισμένα. Δεν είναι φανταστική λογοτεχνία.
Για να είναι κάτι φανταστική λογοτεχνία πρέπει, κατά πρώτον, να είναι γραμμένο λογοτεχνικά – μορφή μυθιστορήματος, διηγήματος, κάτι τέτοιο, με πλοκή και χαρακτήρες. Και πρέπει να είναι φαντασίας υπό την έννοια όχι του “ε, είναι λιγάκι φαντασμένο”, ή του “είναι μυστικιστικό” ή “είναι φιλοσοφικό”, αλλά υπό την έννοια ότι διαμορφώνει μια εναλλακτική πραγματικότητα μέσα από το περιεχόμενό του διαφορετική από τη συμβατική.
Και γιατί μ’ενδιαφέρει, θα μου πεις, πώς ονομάζει ο καθένας το βιβλίο του. Ο μόνος λόγος που μ’ενδιαφέρει είναι επειδή δημιουργείται μια σύγχυση στο μυαλό πολλών ανθρώπων σχετικά με το τι είναι, τελικά, η φανταστική λογοτεχνία. Βλέπουν, μετά, ένα βιβλίο που λέει, πχ, για τις τελετές της Εκάτης στην Αρχαία Ελλάδα και νομίζουν ότι είναι φανταστική λογοτεχνία, ενώ καμία σχέση με φανταστική λογοτεχνία δεν έχει.
Δεν λέω ότι αυτά τα βιβλία δεν είναι καλά – μπορεί κάποια να είναι και πολύ καλά, μάλιστα – αλλά κατηγοριοποιούνται λάθος. Κακό και για αυτά και για τα βιβλία που είναι όντως φανταστική λογοτεχνία.