Πρόσφατα έτυχε να διαβάσω μια είδηση για έναν τύπο που κυνηγούσε τον κορονοϊό. Το θεωρώ αξιοπερίεργο και, άρα, ενδιαφέρον να το σχολιάσω.
Ένα αυτοκίνητο έτρεχε με ιλιγγιώδη ταχύτητα μέσα στους άδειους λόγω πανδημίας δρόμους. Η Αστυνομία ειδοποιήθηκε και το καταδίωξε. Όταν τελικά το σταμάτησαν ο οδηγός ισχυριζόταν ότι κυνηγούσε τον Κορονοϊό – τον ίδιο – και του ξέφυγε επειδή η Αστυνομία τον σταμάτησε! Ο τύπος (φυσικά) οδηγήθηκε σε ψυχιατρική κλινική.
Ας πούμε τώρα ότι υπάρχουν τέσσερα πιθανά ενδεχόμενα:
α) Το θέμα είναι hoax, ή ψεύτικη είδηση, ή κάτι τέτοιο. Αυτή η περίπτωση (αν πράγματι ισχύει) δεν μας ενδιαφέρει.
β) Ο άνθρωπος αυτός έκανε πλάκα, οπότε και υποθέτεις ότι σύντομα θα τον ελευθερώσουν. Κι αυτή η περίπτωση (αν πράγματι ισχύει) δεν μας ενδιαφέρει.
γ) Ο άνθρωπος αυτός ήταν συνεννοημένος με κάποιους ώστε να ενοχλήσει τους αστυνομικούς για κάποιο λόγο, οπότε και πάλι θα ελευθερωθεί σύντομα γιατί μάλλον θα είναι κανονισμένο το θέμα. Ούτε αυτή η περίπτωση (αν πράγματι ισχύει) μας ενδιαφέρει.
δ) Ο άνθρωπος αυτός είναι όντως «τρελός». Αυτή η περίπτωση μάς ενδιαφέρει.
Πιάνουν, λοιπόν, έναν άνθρωπο που λέει κάτι το οποίο ξεφεύγει από τα «φυσιολογικά» πλαίσια και η πρώτη αντίδρασή τους είναι να τον στείλουν κατευθείαν στο τρελοκομείο. Οτιδήποτε ξεφεύγει από τη συνηθισμένη αντίληψη που έχουμε για την πραγματικότητα κατευθείαν το θεωρούμε τρελό.
Η Ψυχιατρική, δε, έχει μια πολύ άσχημη ιστορία για το πώς διαχειρίζεται την «τρέλα», και έχω γράψει παλιότερα γι’αυτό ένα εκτεταμένο άρθρο. «Τρελός», ανάλογα με την εποχή, μπορεί να θεωρηθεί οποιοσδήποτε δεν ανταποκρίνεται με αναμενόμενο τρόπο στα εκάστοτε κοινωνικά δεδομένα. Τουτέστιν, η Ψυχιατρική παίζει σύγχρονο ρόλο Ιεράς Εξέτασης σε πολλές περιπτώσεις, παρότι ουσιαστικά δεν έχουμε κανέναν ορισμό για το τι θα πει «σώφρων» (ψάξε το και θα το δεις). Δεν ξέρουμε τι θα πει να είσαι καλά στα μυαλά σου, αλλά φαίνεται η Ψυχιατρική να ξέρει τι θα πει να μην είσαι καλά στα μυαλά σου...
[Μια σημείωση εδώ: Κάθε χρόνο πεθαίνουν μισό εκατομμύριο άνθρωποι από ψυχιατρικά φάρμακα (όχι δεν θα βάλω link· μπορείς κι αυτό να ψάξεις να το βρεις). Κανείς δεν φαίνεται να κάνει φασαρία γι’αυτό, ή να τους πολυενδιαφέρει, αλλά φυσικά όλοι πανικοβλήθηκαν αμέσως για τον κορονοϊό. Οτιδήποτε έχουμε συνηθίσει μας φαίνεται πως είναι ΟΚ... ακόμα κι αν είναι ξεκάθαρα εγκληματικό.]
Εγώ εκείνο που καταλαβαίνω είναι ότι αυτός ο οδηγός – ο παράξενος κυνηγός του κορονοϊού – βρισκόταν σε μια κατάσταση εναλλακτικής αντίληψης, δηλαδή αντιλαμβανόταν την πραγματικότητα διαφορετικά απ’ό,τι έχουμε συνηθίσει να την αντιλαμβανόμαστε. Το αν αυτό εσύ θέλεις να το λες «παραφροσύνη» είναι καθαρά υποκειμενικό θέμα, και λέει περισσότερο κάτι για εσένα παρά για τις καταστάσεις εναλλακτικής αντίληψης.
Όπως έλεγε ο Thomas Szasz (του οποίου το βιβλίο, The Myth of Mental Illness, θα πρότεινα σε όλους να το διαβάσουν): Όταν μιλάς στον Θεό, προσεύχεσαι. Όταν σου μιλά ο Θεός, είσαι σχιζοφρενής. Αυτό δείχνει κάτι για τη νοοτροπία της Ψυχιατρικής. Κάτι πολύ άσχημο.
Ο τύπος, λοιπόν, που κυνηγούσε τον κορονοϊό είναι σχιζοφρενής, έτσι; Σύμφωνα με την Ψυχιατρική, ναι. Ή αυτό ή, αν θέλουν, μπορούν να πουν ότι είχε μια «κρίση σχιζοφρένειας», αν αργότερα «συνέλθει»... και τέτοιες ανοησίες.
Εμένα θα με ενδιέφερε πολύ να μάθω τι ακριβώς έβλεπε αυτός ο άνθρωπος, τι ακριβώς κυνηγούσε. Γιατί, απ’ό,τι καταλαβαίνω, η Αστυνομία τον έπιασε να τρέχει μέσα σ’έναν άδειο δρόμο. Αλλά αυτός ισχυριζόταν ότι κάτι κυνηγούσε. Δηλαδή, έβλεπε κάτι που δεν το έβλεπαν οι άλλοι. Μπορείς να πεις ότι βρισκόταν σε μια κατάσταση σαμανικού οραματισμού.
Και τέτοιες καταστάσεις δεν είναι κανείς να τις θεωρεί αμελητέες. Υπάρχουν περιπτώσεις που όντως έχουν δώσει χρήσιμες πληροφορίες για διάφορα πράγματα.
[Κι άλλη σημείωση: Πρόσεξε ένα αξιοπερίεργο: Πολύς κόσμος θεωρεί δεδομένο ότι ένας άνθρωπος, ο Ιησούς Χριστός, βάδιζε επάνω στο νερό και έκανε και άλλα υπερφυσικά πράγματα, ανάμεσα στα οποία να έχει μιλήσει και με τον Διάβολο. Δεν το αμφισβητούν ότι όντως έγινε. Δεν τον θεωρούν τρελό αλλά προφήτη ή θεάνθρωπο. Όμως όταν ακούσουν ότι κάποιος κυνηγούσε τον Κορονοϊό – ή έναν δαίμονα ή εξωγήινο ή οτιδήποτε άλλο ξεφεύγει από την καθημερινή πραγματικότητά τους – θεωρούν αμέσως ότι είναι τρελός. Γιατί; Και τα δύο είναι το ίδιο εξωφρενικά.]
Αν ξέραμε τι ακριβώς είδε αυτός ο τύπος, τι ακριβώς κυνηγούσε, θα μπορούσε ίσως να μας δώσει ακόμα και κάποια χρήσιμη πληροφορία για το τι είναι, τελικά, ο κορονοϊός.
Μα... είναι δυνατόν; Σίγουρα το γράφω αυτό επειδή είμαι λιγάκι «φαντασμένος», έτσι;
Κοίτα, σε μια κοινωνία που έχει μάθει να τα βλέπει όλα ορθολογιστικά, ναι, αυτό δεν βγάζει κανένα νόημα. Έχουμε μάθει να θεωρούμε αληθινό μόνο ό,τι βλέπουμε στο μικροσκόπιο ή ό,τι μας δίνουν οι αλγόριθμοι ενός υπολογιστή. Είμαστε η κοινωνία της Σκληρής Λογικής, του ένα-κι-ένα-κάνει-δύο-και-δεν-μπορεί-να-κάνει-τίποτε-άλλο.
Αυτό είναι σοβαρό μειονέκτημα. Ναι, η λογική είναι χρήσιμη και σίγουρα απαραίτητη. Όμως μπορεί να σε οδηγήσει μόνο ώς ένα σημείο. Αποκεί και πέρα τα πράγματα δεν είναι λογικά. Ή, αν είναι λογικά, υπερβαίνουν αυτό που λέμε συμβατική λογική, εντάσσονται σε άλλη τάξη, άλλη κατηγορία λογικής που σου μοιάζει παραλογισμός. Αυτό δεν σημαίνει και ότι δεν υπάρχουν, όσο κι αν η σύγχρονη επιστήμη θέλει να μας πείσει ότι δεν υπάρχουν. Συνεχώς παρουσιάζονται μέσα από τρύπες, μέσα από κενά, της «πραγματικότητας» – όπως, για παράδειγμα, ένας τύπος που κυνηγά τον Κορονοϊό. Παρ’όλ’ αυτά κλείνουμε τα μάτια και λέμε ότι δεν υφίστανται. Έτσι απλά επειδή μας φοβίζουν και θα προτιμούσαμε να μην ήταν εκεί.
(Αξιοσημείωτο, επίσης, ότι ακόμα και ορισμένοι κλάδοι της επιστήμης τελευταία έχουν αρχίσει να διακρίνουν τον «παραλογισμό» στο σύμπαν και να τον αναγνωρίζουν ως κάτι το υπαρκτό. Οπότε τελικά ίσως να μην είναι και τελείως καταδικασμένοι...)
Εγώ θα ήθελα, αληθινά, να μάθω τι έβλεπε αυτός ο οδηγός, τι αντιλαμβανόταν εκείνη την ώρα που κυνηγούσε κάτι το οποίο θεωρούσε πως ήταν ο Κορονοϊός. Αλλά, βέβαια, ώς τώρα θα τον έχουν μαστουρώσει με τόσα πολλά ψυχοφάρμακα που μάλλον δεν θα μπορείς να του μιλήσεις ούτως ή άλλως, ακόμα κι αν είχες τη δυνατότητα να τον συναντήσεις...