Καθόμουν και έφτιαχνα το 3ο βιβλίο των Κρυφών Όπλων της Πόλης, Οι Εκλεκτοί και ο Ξεχασμένος Τόπος, το οποίο σύντομα θα δημοσιευτεί στο γνωστό μέρος. Πρόσεξα και ένα μικρό λάθος στο 2ο βιβλίο και το διόρθωσα κι αυτό, και θα το ανεβάσω μαζί με το 3ο. Το λάθος ήταν ότι σ’ένα σημείο τα κεφαλαία γράμματα δεν έβγαιναν κεφαλαία: κάποια σαχλαμάρα που είχε συμβεί από τη μεταφορά του κειμένου από το Word σε html.
Αλλά δεν θέλω να σχολιάσω το Word τώρα· αυτό κάνει αρκετά καλά τη δουλειά του, και είμαι ευτυχισμένος μαζί του. Το πρόβλημα μου είναι με τις φριχτές, απαίσιες μορφές ηλεκτρονικού βιβλίου που ακούνε στα ονόματα mobi και epub. Είναι απαράδεκτες μορφές και οι δύο· νομίζεις ότι έχουν βγει από την Κόλαση. Αδιανόητο το γιατί είναι τόσο δημοφιλείς· το μόνο που μπορείς να υποθέσεις είναι ότι κάποιοι προσπαθούν να βρουν κάτι που να φαίνεται πιο “επαγγελματικό” ώστε να το πουλάνε όπως πουλάς το mp3. Το πρόβλημα είναι πως το mobi και το epub δεν είναι mp3, και είναι απαίσια και τα δύο. Είναι σαν μια κατώτερη μορφή αρχείου html που έχει περισσότερα μειονεκτήματα από το κανονικό html, και δεν έχει κανένα πλεονέκτημα εκτός από ένα (στο οποίο αναφέρομαι παρακάτω).
Ο μόνος λόγος ύπαρξης των mobi και epub (που να μπλεχτεί ο κώδικάς τους και να μην ξεμπλεχτεί ποτέ) είναι ότι το κείμενο είναι “ευλύγιστο” (σε αντίθεση με το pdf) και μπορείς να το διαβάσεις από οποιαδήποτε οθόνη (πράγμα που, φυσικά, γαμεί κατά κανόνα τη μορφοποίηση, αλλά εντάξει αυτό δεν μας πειράξει παρά μόνο για κείμενα με πολύ βαριά μορφοποίηση... και καλά). Αλλά, αν το θέμα είναι μόνο η ευλυγισία του κειμένου, γιατί να μη χρησιμοποιείς ένα απλό αρχείο html; Και τονίζω το απλό. Όχι περίεργες μορφές, ένα κείμενο με κάποιες βασικές παραμέτρους html/css ώστε να φαίνεται όμορφο. Όλες οι σημερινές συσκευές μπορούν να το διαβάσουν αρκεί να έχουν browser – και ποια σημερινή συσκευή δεν έχει browser; Μέχρι και το κινητό σου έχει. Ακόμα και οι συσκευές με την τρομερή τεχνολογία e-ink (που δυστυχώς δεν έχει χρησιμοποιηθεί τόσο ευρέως όσο θα έπρεπε) μπορούν άνετα να έχουν ένα απλό browser.
Όμως, όχι, θέλουν να επιμένουν στις φριχτές μορφές mobi και epub, που δεν προσφέρουν τίποτα εκτός από ένα πράγμα: έχουν πίνακα περιεχομένων. Αλλά, για στάσου, πίνακα περιεχομένων, αν θες, μπορείς να φτιάξεις και στην αρχή ή στο τέλος ενός αρχείου html, δεν μπορείς; Οπότε; Εκείνο που δεν μπορείς αυτομάτως να κάνεις είναι να μεταπηδάς αποδώ κι αποκεί πατώντας βελάκια. Αλλά κι αυτό με λίγη απλή javascript λύνεται εύκολα.
Δεν με πιστεύεις ότι οι μορφές mobi και epub είναι φριχτές; Θα σου πω μόνο το εξής: Έχω δύο συσκευές, μία για τη μία μορφή, μία για την άλλη. Όταν ορίζεις περιθώριο ένας “τυπογραφικού” στοιχείου (1 em), αυτό αλλιώς φαίνεται στη μία συσκευή, αλλιώς στην άλλη. Στο epub το περιθώριο είναι σχετικά μικρό (όπως και θα έπρεπε, νομίζω)· στο mobi είναι τεράστιο (ανεξήγητο, πραγματικά). Εκτός αυτού, στο mobi, για κάποιο λόγο, δεν μπορείς ν’αφήσεις περιθώρια από δεξιά· μπορείς ν’αφήσεις μόνο περιθώρια από αριστερά. Τρέχα γύρευε... Κι αυτά δεν είναι τα μόνα ευτράπελα, φυσικά, αλλά δεν θα καθίσω τώρα να αναφερθώ σε όλα, γιατί θα γράψω βιβλίο και δεν θα το μετατρέψω ούτε σε mobi ούτε σε epub.
Εκτός των άλλων, για να γίνει η μετατροπή σε mobi ή epub είναι, κατά κανόνα, ένας ολόκληρος μπελάς. Αν βάλεις να γίνει αυτόματα από το Word, πχ, βγαίνουν τραγελαφικά πράγματα, το βιβλίο δεν είναι όπως το θέλεις. Οπότε, πρέπει να το φτιάξεις χειροκίνητα, πρώτα σε html, και από εκεί να το μετατρέψεις σε mobi και epub με ένα καλό πρόγραμμα για μετατροπές, όπως το Calibre.
Το ερώτημα είναι: Από τη στιγμή που έχεις το αρχείο html, που είναι σαφώς ανώτερο από το mobi και epub, τι διάολο χρειάζεσαι αυτά τα δύο; Είναι πραγματικά αξιοπερίεργο. Μάλιστα, αν ήθελες να φτιάξεις ένα βιβλίο μόνο και αποκλειστικά για html, θα μπορούσες να το στήσεις καλύτερα (αν και θα εξακολουθούσε να είναι απλό) απ’ό,τι όταν το στήνεις σε html που προορίζεται για μετατροπή σε mobi/epub.
Ώρες-ώρες μπαίνω στον πειρασμό ν’αρχίσω να δημοσιεύω βιβλία μόνο σε pdf και html. Το pdf είναι άψογο στη μορφοποίηση και στα πάντα· απλά δεν είναι ευλύγιστο· αλλά, αν το έχεις φτιάξει σε μικρή σελίδα, τότε συνήθως διαβάζεται άνετα κι από μικρές οθόνες. Και το html έχει το πλεονέκτημα ότι είναι ευλύγιστο, κι αν θες να του βάλεις και πίνακα περιεχομένων τού βάζεις – και βάζεις και βελάκια για πέρα-δώθε με λίγη javascript αν το θέλεις κι αυτό.
Σε τελική ανάλυση, έχεις δει τι είναι το αρχείο epub; Άνοιξέ το με ένα πρόγραμμα όπως το 7zip και θα δεις ότι ουσιαστικά είναι μια σειρά από αρχεία html. Το mobi πραγματικά δεν ξέρω τι διάολος είναι, όμως με το 7zip δεν ανοίγει και δεν είναι εύκολο να τσεκάρεις πώς είναι φτιαγμένο. Πάντως, όπως κι αν είναι φτιαγμένο, δεν με εντυπωσιάζει.
Τα λάθη μορφοποίησης που έχω δει σε πάρα πολλά βιβλία mobi και epub – και, μάλιστα, πολλά από αυτά εκδομένα από γνωστούς εκδότες του εξωτερικού – είναι τρελά. Και δεν φταίει μόνο η απροσεξία, φταίει και η ίδια η μορφή. Πολύ απλά, δεν είναι καλή. Ευνοεί τα λάθη στη μορφοποίηση, και δεν προσφέρει τίποτα εκτός από έναν αυτοματοποιημένο πίνακα περιεχομένων.
Και κάτι έγινε. Λες και στα μυθιστορήματα χρειάζεσαι οπωσδήποτε πίνακα περιεχομένων...