ΣΚΕΨΕΙΣ

4/8/2018

Το Πιο Δύσκολο Ηλεκτρονικό Βιβλίο που Έχω Φτιάξει
Το τελευταίο μέρος της τριλογίας Απομεινάρηδες και Ζωντανοί-Νεκροί είναι εδώ

 

Μόλις δημοσίευσα το μυθιστόρημα «Οι Επιδιώξεις του Αρχισυγκλητικού», που είναι το τρίτο βιβλίο της τριλογίας Απομεινάρηδες και Ζωντανοί-Νεκροί, και ήταν, οφείλω να ομολογήσω, το πιο δύσκολο βιβλίο που έχω μετατρέψει σε ηλεκτρονική μορφή. Και ως δύσκολο εννοώ χρονοβόρο. Γιατί όταν ξέρεις πώς να φτιάχνεις ηλεκτρονικό βιβλίο δεν τίθεται θέμα δυσκολίας, μόνο χρόνου.

Και το γεγονός ότι η μετατροπή αυτού του βιβλίου ήταν τόσο χρονοβόρα δεν οφείλεται στο ότι είναι μεγάλο παρά ελάχιστα.

Οι δύο βασικές ηλεκτρονικές μορφές είναι το PDF και τα MOBI/EPUB. Και, ναι, αυτά τα δύο τελευταία τα βάζω μαζί, στην ίδια κατηγορία, γιατί είναι, κατά βάση, το ίδιο πράγμα. Το PDF είναι πανεύκολο να το φτιάξεις αν ξέρεις κάποια βασικά πράγματα από επεξεργασία κειμένου. Στήνεις στον κειμενογράφο σου (Word, Libre Office, ή κάτι άλλο) το βιβλίο ακριβώς όπως το θέλεις, ακριβώς όπως θέλεις να φαίνεται, και μετά απλά πατάς print as pdf, και αυτό ήταν: έχεις ένα pdf! Και το pdf είναι τέλειο: κρατάει τις σελίδες, κρατάει τις γραμματοσειρές, κρατάει τις εικόνες σε καλή ανάλυση. Αν, δε, το έχεις προσέξει και λίγο, και δεν έχεις ορίσει τις σελίδες στο Α4 αλλά στο Α5, διαβάζεται ακόμα κι από μικρές οθόνες. Δεν έχει πρόβλημα πουθενά, εκτός αν είναι υπερβολικά βαρύ, οπότε και κάποιες πιο αδύναμες συσκευές θα κοκαλώσουν. Αλλά, όπως έλεγα, αν το έχεις προσέξει λίγο δεν θα συμβεί αυτό.

Υπάρχουν, όμως, και οι μορφές MOBI και EPUB, που, για να είμαι ειλικρινής, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί θεωρούνται τόσο «απαραίτητες» σήμερα, ούτε γιατί θεωρούνται καλύτερες από το PDF αφού, αντικειμενικά, δεν είναι. Ο μόνος λόγος για την ύπαρξη των MOBI και EPUB φαίνεται να είναι το ότι πρέπει να έχεις μια κάποια γνώση για να τις φτιάξεις. Δεν είναι εύκολο να τις φτιάξει ο καθένας, και σίγουρα όχι καλά. Είναι πιο... επαγγελματικές – υποτίθεται. Αλλά, στην ουσία, μοιάζουν με υποβιβασμένη μορφή ηλεκτρονικής σελίδας· κάνουν λιγότερα πράγματα απ’ό,τι μια κανονική ιστοσελίδα με HTML/CSS την οποία διαβάζεις μέσω browser. Και επίσης είναι, φυσικά, κατώτερες από το PDF, αφού ο συγγραφέας δεν μπορεί να παρουσιάσει το κείμενό του ακριβώς όπως το θέλει. Οι μορφές MOBI και EPUB είναι καλές, κυρίως, για απλό κείμενο. Αν έχεις ένα κείμενο που είναι σαν από πάπυρο, χωρίς καμιά ιδιαίτερη μορφοποίηση, χωρίς εικόνες, χωρίς πίνακες, χωρίς τίποτα – τότε οι μορφές MOBI και EPUB είναι άψογες. Αλλιώς, κατά πάσα πιθανότητα, προκαλούν από μικρά έως μεγάλα προβλήματα, όσο καλοφτιαγμένες κι αν είναι.

Παραδόξως, είναι και οι πιο δύσκολες να φτιαχτούν καλά. Πολύ πιο δύσκολες από το PDF. Για να φτιάξεις ένα κείμενο σε MOBI ή EPUB υπάρχουν δύο βασικές μέθοδοι:

Η πρώτη είναι να ρίξεις το κείμενο όπως το έχεις (σε .doc, .odt, ή κάτι τέτοιο) μέσα σε ένα πρόγραμμα που το μετατρέπει σε MOBI ή EPUB. Αυτό είναι γρήγορο, ομολογουμένως, αλλά συνήθως παράγει ένα αποτέλεσμα με πολλά λάθη στη μορφοποίηση – από απλά και αμελητέα μέχρι χοντρά και τραγικά. Δυστυχώς, αυτή τη μέθοδο τη χρησιμοποιούν ακόμα και αρκετοί μεγάλοι εκδότες. Έχει τύχει να πληρώσω για να αγοράσω ηλεκτρονικό βιβλίο και να μη μπορώ να το διαβάσω. Κυριολεκτώ. Σε ένα τμήμα του βιβλίου οι παράγραφοι πήγαιναν όπου νάναι – δεν κάνω πλάκα. Και ο λόγος ήταν πως σ’εκείνο το σημείο το βιβλίο ήταν γραμμένο ως θεατρικό, όπου η μορφοποίηση του κειμένου είναι πολύ συγκεκριμένη, και όπου ο αυτόματος μετατροπέας τα είχε κάνει σαλάτα. Ευτυχώς δεν είχα δώσει πολλά λεφτά για να το αγοράσω, ευτυχώς τα ηλεκτρονικά βιβλία είναι κατά κανόνα φτηνά (Αν κάποιος σού ζητήσει πάνω από 5 ευρώ για ηλεκτρονικό βιβλίο, να υποπτεύεσαι ληστεία), αλλά και πάλι έκλαιγα τα λεφτά μου. Έχω κατεβάσει δωρεάν βιβλία που είναι πολύ καλύτερα φτιαγμένα. Ωστόσο, όπως και νάχει, τα αυτόματα προγράμματα μετατροπής σε MOBI ή EPUB πάντα παρουσιάζουν κάποια λάθη, ή δεν έχουν ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα από άποψη αισθητικής. Γι’αυτό κιόλας ποτέ δεν κάνω αυτόματα τη μετατροπή των βιβλίων μου σε MOBI ή EPUB.

Η δεύτερη μέθοδος είναι να φτιάξεις το βιβλίο από την αρχή. Αυτό σημαίνει ότι το στήνεις σαν να ήταν κανονική ιστοσελίδα (αλλά απλής μορφής) με HTML και CSS και μετά το μετατρέπεις με αυτόματο τρόπο σε MOBI ή EPUB χρησιμοποιώντας κάποιο καλό πρόγραμμα (όπως, πχ, το Calibre). Ο καθένας, φυσικά, ακολουθεί και τη δική του τακτική στο πώς κάνει αυτή τη μετατροπή. Προσωπικά, ρίχνω όλο το κείμενο, με copy/paste, σε έναν απλό επεξεργαστή HTML. Εξαλείφω, με αυτόματο τρόπο, όλα τα σκουπιδο-tags που αναπόφευκτα εμφανίζονται και κρατάω μόνο τα βασικά, όπως p, i, b – πράγματα που αν δεν τα κρατήσεις δεν θα ξέρεις τι σου γίνεται μες στο κείμενο. Από εκεί και πέρα το υπόλοιπο το φτιάχνω με CSS. Δεν είναι δύσκολο αν έχεις αποφασίσει πώς το θέλεις. Απλά τις επικεφαλίδες των κεφαλαίων οφείλεις να προσέξεις, καθώς και ορισμένα ιδιαίτερα σημεία όπου το κείμενο έχει άλλες μορφές – πχ, εκεί όπου εμφανίζεται μια επιστολή μέσα στην αφήγηση και πρέπει να παρουσιαστεί λίγο διαφορετικά.

Η διαδικασία είναι σαφώς πιο χρονοβόρα απ’το αν έφτιαχνες ένα PDF, αλλά όχι και τραγικά χρονοβόρα αν ξέρεις τι κάνεις. Το όλο θέμα είναι πόσα από αυτά τα «ιδιαίτερα σημεία» θα έχει το κείμενο. Όσο περισσότερα έχει, τόσο πιο πολύ χρόνο θα χρειαστείς.

Οι Επιδιώξεις του Αρχισυγκλητικού είχαν πολλά τέτοια σημεία. Πολύ περισσότερα από οποιοδήποτε άλλο βιβλίο έχω μετατρέψει στη ζωή μου. Μου πήρε εννιά συνεχόμενες ώρες δουλειάς για να το τελειώσω. Μόνο για τις βασικές μου ανάγκες σηκωνόμουν από το πληκτρολόγιο. Ήταν τρελή κατάσταση, και πάλι το αποτέλεσμα δεν με αφήνει απόλυτα ικανοποιημένο, γιατί το συγκεκριμένο βιβλίο έχει αρκετά σημεία με πολύ ιδιαίτερη μορφοποίηση, και αυτή η μορφοποίηση δεν εμφανίζεται σωστά, δεν εμφανίζεται ακριβώς όπως θα την ήθελα, ούτε στο MOBI ούτε στο EPUB – αν και το EPUB νομίζω πως είναι λίγο καλύτερο. Το γιατί το MOBI δείχνει τα πράγματα αλλιώς, παρότι έχει κι αυτό φτιαχτεί με το ίδιο πρόγραμμα από την ίδια HTML/CSS πηγή, δεν το ξέρω και, μάλλον, μόνο ο δαίμων του MOBI το γνωρίζει.

Τέλος πάντων. Τα σημεία με την πολύ ιδιαίτερη μορφοποίηση δεν είναι πολλά σε σύγκριση με τον συνολικό όγκο του κειμένου, και ακόμα και στα MOBI/EPUB διαβάζονται κατανοητά· απλώς δεν είναι ακριβώς όπως θα τα ήθελα. Για να τα δεις ακριβώς όπως θα τα ήθελα, κατέβασε το PDF.

Και ύστερα από εννιά ώρες συνεχόμενης δουλειάς γι’αυτή την ιστορία, δεν μπορώ παρά να πω και το εξής: Αν σκέφτεσαι ποτέ να μου κάνεις δωρεά μέσω PayPal, τώρα θα ήταν μια άψογη στιγμή. Τώρα.

Κατά τα άλλα, απολαύστε το τελευταίο βιβλίο της τριλογίας Απομεινάρηδες και Ζωντανοί-Νεκροί. Είναι η πιο χορταστική περιπέτεια (άνω των 1.100 σελίδων) του Ζαώρδιλ του Σκοτωμένου και της μισθοφορικής του ομάδας. Μέσα σ’αυτό το βιβλίο θα διαβάσεις για εξουσιομανείς πολιτικούς, καιροσκόπους μισθοφόρους και πειρατές, ένα βασίλειο από γεφυρωμένα νησιά, υπερφυσικούς δολοφόνους, μια ψυχεδελική μάγισσα, έναν μαχητή κατεχόμενο από διαβολικό πνεύμα, έναν κυνηγημένο δημοσιογράφο, έναν μάγο με κρυφά σχέδια, έναν θεό του υπόγειου κόσμου και του σκοταδιού, μια ασθένεια που μεταμορφώνει ανθρώπους σε τέρατα, ένα αέριο που κάνει πολεμικά οχήματα να πετάνε, ένα δίκτυο κατασκόπων που επικοινωνούν μέσα από τις αλλαγές στα ρούχα τους, ταξίδια σε άλλες διαστάσεις, απεγνωσμένες αναζητήσεις χαμένων φίλων, γιγάντια θηρία, θηριώδεις θεούς-δαίμονες της Φεηνάρκια, πολεμικές συγκρούσεις με λεπίδες να λιανίζουν και πυροβόλα να θερίζουν. Και στο τέλος, πολλά θα έχουν αλλάξει για όλους, έχοντας χάσει παλιούς συντρόφους και αποκτήσει καινούργιος φίλους. Η τριλογία τελειώνει και οι Ζωντανοί-Νεκροί περνάνε στον μύθο.

---