ΣΚΕΨΕΙΣ

2/1/2024

Τα Βιβλία που Διάβασα Μέσα στο 2023
Και σύντομοι σχολιασμοί για αυτά

 

 

Well of Shiuan, Fires of Azeroth, Exile's Gate
της C. J. Cherryh

Έχοντας, στο τέλος του 2022, διαβάσει το Gate of Ivrel, προχώρησα στις συνέχειές του. Και έχω γράψει βιβλιοκριτική για όλη αυτή τη σειρά. Παρότι θα μπορούσε να ήταν πολύ καλή, δεν νομίζω ότι τα καταφέρνει. Το ύφος είναι, κυρίως, που χάλασε για εμένα αυτές τις ιστορίες.

 

A Time of Ghosts, The Frozen God
του Richard Kirk

Πριν από κάποια χρόνια, το 2018, είχα διαβάσει το Swordmistress of Chaos, το πρώτο βιβλίο της σειράς Raven. Υποτίθεται ότι αυτά τα βιβλία είναι πολύ «σεξουαλικά διεστραμμένα», σε σημείο που να μη θέλει κανείς να τα διαβάζει – trash, δηλαδή. Εντάξει, λοιπόν, είχα την περιέργεια να τα διαβάσω. Το Swordmistress of Chaos δεν ήταν και τόσο σεξουαλικά διεστραμμένο. Πραγματικά, αν κάποιος το θεωρεί σεξουαλικά διεστραμμένο, μάλλον αυτός είναι σεξουαλικά διεστραμμένος. Είναι μια τυπική ιστορία ηρωικής φαντασίας, ίσως λιγάκι «πιπεράτη». Τίποτα το ιδιαίτερο. Ήθελα να διαβάσω και τα επόμενα, από περιέργεια, αλλά δυστυχώς είναι εξωφρενικά δύσκολο να τα εντοπίσεις. Βρήκα τελικά τα δύο (έχει κι άλλα που δεν τα βρίσκω ακόμα) και τα διάβασα. Το A Time of Ghosts είναι, ίσως, λίγο πιο «σεξουαλικά διεστραμμένο» βιβλίο, αν είσαι πολύ μυγιάγγιχτος· κατά τα άλλα, η ιστορία μού φάνηκε καλύτερη από το Swordmistress of Chaos, αν και είχε και κάποιους παραλογισμούς. Το The Frozen God, παρότι αρκετά ευφάνταστο, έχει ακόμα περισσότερους παραλογισμούς, και πραγματικά σε κάποια σημεία απορείς με τη λογική των χαρακτήρων. Η Raven και ο μάγος φίλος της τρέχουν σε κάτι μέρη του απώτερου Βορρά όπου δεν πατά άνθρωπος απλά και μόνο επειδή θέλουν εκδίκηση από κάποιον που ίσως να έχει πάει εκεί για να κρυφτεί. Και υποτίθεται πως είναι μέρη απ’όπου «κανείς δεν επιστρέφει» και τα λοιπά... Γενικά, αυτό είναι ένα πρόβλημα με τα συγκεκριμένα βιβλία: τα κίνητρα των χαρακτήρων είναι λιγάκι υπερβολικά ή επιπόλαια. Νομίζεις ότι ακολουθούν τη λογική «Έλα, μωρέ, ηρωική φαντασία είναι! Πώς θα έχεις περιπέτειες;» Αλλά, εντάξει, μπορείς να έχεις περιπέτειες και με πιο λογική βάση...

 

Dhalgren
του Samuel R. Delany

Αυτό είναι ένα από τα υποτιθέμενα ψαγμένα βιβλία, με το τρομερό hype από πίσω. Εντάξει, δεν είναι κακό, αλλά δεν είναι και τόσο καλό εκτός αν το δεις ως προώθηση της ψυχεδελικής κουλτούρας, των μαύρων, και των γκέι. Στην αρχή ξεκινά ως πολύ μυστηριώδες και συνεχίζει ως υποσχόμενο· αλλά μετά απλά διαβάζουμε πράγματα όπου δεν γίνεται τίποτα εκτός απ’το να μας περιγράφεται – σε σελίδες επί σελίδων – η ζωή κάποιων συμμοριών, ή πώς κάνουν παρτούζα ένας γκέι, ένας αμφί, και μία κοπέλα που γενικά είναι στρέιτ. Και δεν λέω να μην υπάρχουν κι όλα αυτά, αλλά πρέπει κάπου να γίνεται και κάτι. Κάποια πλοκή, κάποιο ενδιαφέρον. Υπάρχει μόνο ένα γενικό μυστήριο στο βιβλίο – το οποίο είναι μεγάλο, δεν είναι μικρό – σχετικά με τον πρωταγωνιστή, σχετικά με το τι ακριβώς τού συμβαίνει – είναι τρελός; γίνεται κάτι το υπερφυσικό; – αλλά ποτέ δεν έχουμε καμιά απάντηση. Εκτός των άλλων, παρουσιάζονται και κάποια αλλόκοτα ουράνια φαινόμενα που ούτε γι’αυτά δίνεται ποτέ καμία εξήγηση, και το μόνο που τελικά μπορείς να συμπεράνεις είναι ότι αυτή η παράξενη πόλη (που υποτίθεται ότι βρίσκεται κάπου στις ΗΠΑ) έχει, κάπως, βγει από το χωροχρονικό συνεχές του κόσμου μας και, ως εκ τούτου, έχουμε τέτοια τα φαινόμενα. Ή ο πρωταγωνιστής είναι απλά τρελός... Όπως και νάχει, για να είμαι ειλικρινής, είχα βαρεθεί πια να διαβάζω για το τι κάνουν οι συμμορίες στις τουαλέτες τους και πώς πηδ κάποιοι άνθρωποι. Αλλά ανάγκασα τον εαυτό μου να το τελειώσει επειδή είχα την περιέργεια να δω πού θα καταλήξουμε. Ε, δυστυχώς δεν καταλήξαμε και πουθενά... Αξιοσημείωτο, δε, ότι η γραφή είναι καλή όμως. Το διαβάζεις και ρέει. Είναι όμορφα γραμμένο, οι προτάσεις καλλιτεχνικά δομημένες. Πετάει κάτι φιλοσοφίες για τη ζωή και για τον άνθρωπο αποδώ κι αποκεί. Δεν είναι βιβλίο της πλάκας.

 

The Invention of Morel
του Adolfo Bioy Casares

Το The Invention of Morel είναι ένα βιβλίο που το προτείνει ο Μπόρχες, οπότε από αυτό και μόνο μπορείς να καταλάβεις κάτι για το είδος του. Είναι περίεργο χωρίς να έχει στοιχεία που να θεωρούνται πολύ φανταστικό. Ο βαθμός περιεργοσύνης του, όμως, είναι μεγάλος, και έχει και κάποια στοιχεία επιστημονικής φαντασίας. Αλλά, κυρίως, παίζει με την ανθρώπινη αντίληψη και κατανόηση. Μικρό αλλά δυνατό.

 

The Complete Cosmicomics
του Italo Calvino

Ακόμα ένα πολύ περίεργο βιβλίο, αλλά, δυστυχώς, με την κακή έννοια. Για να είμαι ειλικρινής, περίμενα κάτι καλύτερο. Το τελείωσα με το ζόρι, έτσι γιατί ήθελα να το τελειώσω. Νομίζω πως, για να σου αρέσει, ή πρέπει να είσαι πολύ φανατικός κάποιων επιστημονικών θεωριών, ή πρέπει να γουστάρεις να διαβάζεις πράγματα που μοιάζουν ακαταλαβίστικα ή ανούσια. Δεν μπορείς να πεις ότι είναι κακό βιβλίο, ή χαζό βιβλίο. Το αντίθετο, μάλλον. Είναι τόσο έξυπνο που δεν μπορείς να το διαβάσεις. Ορισμένες ιστορίες που περιλαμβάνει μού άρεσαν, ομολογουμένως, όμως δεν ήταν πολλές.

 

Majipoor Chronicles
του Robert Silverberg

Το Majipoor Chronicles είναι το δεύτερο της σειράς Majipoor που ξεκινά με το Lord Valentine's Castle το οποίο είχα διαβάσει το 2021. Είναι μια συλλογή από διηγήματα και νουβέλες που διαδραματίζονται μέσα στην Ιστορία αυτού του φανταστικού πλανήτη, ξεκινώντας από το βαθύ παρελθόν και πηγαίνοντας προς το παρόν, καθώς ένας χαρακτήρας από το Lord Valentine's Castle τα βιώνει ως οράματα (αλλά είναι γραμμένα με κανονικό τρόπο αφήγησης). Αν και οι ιστορίες όλες είναι αρκετά ευφάνταστες, δεν μπορώ να πω ότι με συνεπήραν. Πάντα αισθανόμουν ότι κάτι έλειπε. Μου έδιναν μια χλιαρή, μια διαδικαστική εντύπωση. Παρότι δεν θα μπορούσα να χαρακτηρίσω το ύφος ξύλινο ή ανιαρό, ένιωθα ότι δεν ήταν εκεί κάτι που θα έπρεπε να ήταν – μια πιο ζωηρή ζωντάνια.

 

The Yellow Fairy Book
του Andrew Lang

Αυτό είναι ένα υπέροχο βιβλίο με παραμύθια, το οποίο μου έκανε κάτι που σπάνια μού κάνουν τα βιβλία τα τελευταία 10-και-βάλε χρόνια: με ενέπνευσε να γράψω κάτι παρόμοιο. Ή ίσως όχι και τόσο παρόμοιο, αλλά με τη βασική μορφή παραμυθιού: τα Κρυσταλλένια Φτερά και το Είδωλο. Το The Yellow Fairy Book δεν είναι παραμύθια για μικρά παιδιά, αν και θα μπορούσαν να διαβαστούν και σε μικρά παιδιά. Τα παραμύθια του είναι παράξενα και απρόβλεπτα. Συμβαίνουν εξωφρενικά πράγματα μέσα τους. Σε εκπλήσσουν σε κάθε στιγμή. Ορισμένα, όμως, μοιάζουν το ένα να είναι αντιγραφή του άλλου: οι ομοιότητες είναι τόσες πολλές που δεν μπορείς να τις αγνοήσεις. Είναι σαν να ακολουθούν ένα συγκεκριμένο παράδειγμα, παρότι το παράδειγμα αυτό φαίνεται τελείως τρελό. Θέλω να διαβάσω κι άλλα βιβλία του Lang (τα οποία είναι συλλογές παραμυθιών που δεν είναι όλα δικά του: τα έχει συγκεντρώσει από παραδώσεις και μύθους)· ίσως να με εμπνεύσουν κι εμένα να γράψω περισσότερες παραμυθοειδείς ιστορίες.

 

The Zen Gun
του Barrington J. Bayley

Φέρε στο μυαλό σου το Dune και την ψυχεδελική κουλτούρα του ’60 και θα αρχίσεις να πλησιάζεις να καταλάβεις τι είναι το Zen Gun. Ψυχεδελικές ιδέες σε κάθε σελίδα. Συνεχώς ανατροπές. Συνεχώς παρουσιάζονται καινούργια μέρη και καινούργιοι χαρακτήρες. Και το βιβλίο είναι μικρό. Πράγμα που ήταν και το μοναδικό μου παράπονο. Γιατί έπρεπε να είναι τόσο μικρό, γαμώτο; Είναι πολύ διασκεδαστικό και πολύ έξυπνο. 200 σελίδες ακόμα από αυτό – τουλάχιστον 200 – δεν θα με χαλούσαν καθόλου!

 

The Riddle-Master of Hed, Heir of Sea and Fire, Harpist in the Wind
της Patricia A. McKillip

Η κλασική τριλογία Riddle-Master της Patricia A. McKillip, από την αρχή κιόλας, δημιουργεί ένα κλίμα μυθικό και παραμυθένιο, χωρίς αυτό να σημαίνει αφελές ή απλοϊκό. Το αντίθετο, μάλιστα. Και από ένα σημείο και μετά, τα πράγματα γίνονται τελείως ψυχεδελικά. Γίνονται τόσο ψυχεδελικά που... θα ήθελα κάτι λιγότερο ψυχεδελικό. Ο κόσμος του Riddle-Master κυριαρχείται από τη μαγεία, με όλη τη σημασία της λέξης. Τα πάντα είναι μαγεία. Αλλά όχι μαγεία τύπου Dungeons & Dragons. Μαγεία που είναι συνυφασμένη με τη φύση του κόσμου, και οι μάγοι είναι σχεδόν θεοί που φτιάχνουν την πραγματικότητα.

 

The Citadel of Forgotten Myths
του Michael Moorcock

Το καινούργιο βιβλίο του Moorcock. Έχω γράψει βιβλιοκριτική.

 

The Rediscovery of Man
του Cordwainer Smith

Από παλιά ήθελα να το διαβάσω αυτό· επιτέλους, τα κατάφερα. Είναι επιστημονική φαντασία, υποτίθεται, αλλά εκείνο το είδος επιστημονικής φαντασίας που από τη μια θυμίζει αλληγορία, από την άλλη ψυχεδελική ιστορία. Είναι, ουσιαστικά, μια συλλογή με σουρεαλιστικά διηγήματα και νουβέλες τα οποία διαδραματίζονται στον ίδιο φουτουριστικό φανταστικό κόσμο και λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικές εποχές του: οπότε βλέπεις η τεχνολογία να έχει αλλάξει από το ένα διήγημα στο άλλο, το ίδιο και οι νοοτροπίες, η πολιτική, και τα λοιπά. Και οι ιστορίες, καθώς τις διάβαζα από την πρώτη ώς την τελευταία, είχα την εντύπωση ότι γίνονται ολοένα και πιο τρελές. Η τελευταία, δε, A Planet Named Shayol, είναι ίσως η πιο εξωφρενική απ’όλες. Μοιάζει να έχει βγει κατευθείαν από σουρεαλιστικό πίνακα. Αναρωτιέσαι πώς ο συγγραφέας τα σκέφτηκα αυτά τα πράγματα. Το μυαλό του είχε φτάσει στα όρια, αναμφίβολα. Το Rediscovery of Man μού άρεσε, όμως, κυρίως ως curiosity που λένε: δηλαδή, κάτι το περίεργο που θέλεις να το δεις απλά και μόνο για την περιεργοσύνη του. Δεν αισθάνθηκα να αγαπώ πραγματικά καμία από αυτές τις ιστορίες, εκτός, ίσως, από την πρώτη, αν θυμάμαι καλά – το Scanners Live in Vain. Επίσης, κάπου-κάπου, το ύφος μού θύμισε και λίγο τον J. G. Ballard...

 

The Warrior of World’s End, The Enchantress of World’s End, The Immortal of World’s End, The Barbarian of World’s End, The Pirate of World’s End, Giant of World’s End
του Lin Carter

Μια ανέλπιστα καλή σειρά φαντασίας. Πριν από έναν χρόνο, είχα διαβάσει το Thongor and the Wizard of Lemuria, του ίδιου συγγραφέα, και είχα απογοητευτεί τελείως. Η σειρά Gondwane με εξέπληξε πολύ ευχάριστα, και μου άλλαξε γνώμη για τον Lin Carter. Διαβάστε τη βιβλιοκριτική μου.

 

The Magus
του John Fowles

Ένα βιβλίο ξεκάθαρα σουρεαλιστικό και ψυχεδελικό· ξεκάθαρα της γενιάς των χίπηδων και εκείνου του ρεύματος. Επίσης, θα μπορούσες να το χαρακτηρίσεις ακόμα και «μυστικιστικό», αν και ο ίδιος ο αφηγητής μας θέλει να δίνει λογικές εξηγήσεις στα πάντα. Ένα πολύ διφορούμενο και παράξενο βιβλίο. Έχω, φυσικά, γράψει βιβλιοκριτική, όχι τόσο για να το σχολιάσω αλλά περισσότερο, ίσως, σε μια προσπάθειά μου να βγάλω κάποιο νόημα.

 

Blood Song
του Anthony Ryan

Όταν το ξεκίνησα μου φάνηκε υποσχόμενο ίσως. Μετά, κατάλαβα ότι είναι ένα ακόμα από εκείνα τα στερεοτυπικά σύγχρονα βιβλία επικής φαντασίας όπου ο κόσμος είναι «μεσαιωνικός και σκληρός» και οι λύκοι έχουν κάποιο «ιδιαίτερο νόημα» και η μαγεία είναι «σκοτεινή και ακατανόητη». Σας θυμίζει κάτι; Ναι, μια ολόκληρη ορδή από παρόμοια βιβλία. Το Blood Song δεν είναι άσχημο, αν θες να διαβάσεις (ξανά) κάτι τέτοιο· αλλά δεν ήθελα να διαβάσω (ξανά) κάτι τέτοιο. Τα έχουμε δει· πάμε να δούμε και τίποτ’ άλλο... Του έδωσα, ωστόσο, μια ευκαιρία μέχρι τις πρώτες 100-και-κάτι σελίδες, μήπως παρουσιάσει κάτι το πιο περίεργο, κάτι το πιο ιδιαίτερο στην πλοκή ή στον φανταστικό κόσμο του: αλλά τζίφος. Έτσι, κάπου εκεί το εγκατέλειψα.

 

Escardy Gap
των James Lovegrove & Peter Crowther

Το Escardy Gap είναι από τη μια horror, από την άλλη meta-fiction, κι από την άλλη απλά μαγικός ρεαλισμός. Δεν βγάζει και πολύ νόημα η πλοκή: είναι η κλασική περίπτωση όπου τέρατα εμφανίζονται σε μια μικρή πόλη για να την καταστρέψουν. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Γιατί το ξέρεις ότι είναι ιστορία, το ξέρεις ότι αυτά τα γράφει ένας συγγραφέας ο οποίος παρουσιάζεται από την αρχή κιόλας του βιβλίου. Οπότε, τίποτα δεν είναι πραγματικό... έτσι; Και το τέλος το αποδεικνύει.

 

Bloodstone
του Karl Edward Wagner

Το είχα διαβάσει παλιότερα, και είχα κάνει και βιβλιοκριτική γι’αυτό μαζί με άλλα του Wagner, το 2010. Ήταν από τα παλιά, καλά βιβλία που ήθελα να ξαναδιαβάσω οπωσδήποτε. Και τώρα βρήκα την ευκαιρία. Και δεν με απογοήτευσε. Καθόλου. Αν μη τι άλλο, όπως είχε συμβεί όταν ξαναδιάβασα το Amber του Zelazny, το εκτίμησα περισσότερο.

 

Dark Crusade
του Karl Edward Wagner

Ό,τι έγραψα για το Bloodstone ισχύει και γι’αυτό το βιβλίο. Και, από μια άποψη, νομίζω ότι μου αρέσει περισσότερο από το Bloodstone. Από μια άλλη άποψη, όχι. Το τέλος είναι, ομολογουμένως, λιγάκι απότομο. Αλλά, όπως και το Bloodstone, αυτό είναι ένα βιβλίο που φαίνεται να έχει γραφτεί διαισθητικά – δηλαδή, ξεκινώντας μια κατάσταση και εξελίσσοντάς την – κι αυτό πάντα το εκτιμώ. Και το ότι ο Kane είναι ένας τελείως αμφιλεγόμενος χαρακτήρας το εκτιμώ επίσης. Κανονικά, θα έπρεπε να ήταν ο villain. Είναι πραγματικά κακός. Όχι όπως ο Elric του Moorcock. Δεν είναι «παρεξηγημένος». Είναι κακός. Τέλος. Αλλά μετά πάντα κάτι συμβαίνει και δεν μπορείς να τον δεις σαν τελείως κακό. Κάτι βάσει περιστάσεων, συνήθως. Ένα άλλο που πρόσεξα στο Dark Crusade είναι ότι μοιάζει λίγο με το Bloodstone υπό την έννοια ότι ο Kane πάλι σκέφτεται να ξεκινήσει μια αυτοκρατορία. Μα δεν έχει τίποτ’ άλλο στο μυαλό του;

 

Children of the Dragon
του Frank Robinson

Αυτό το βιβλίο είναι φαντασίας αναμφίβολα – έχει φανταστικούς τόπους, φανταστικά ονόματα, φανταστικές καταστάσεις – αλλά δεν έχει καθόλου μαγικά στοιχεία. Μαγεία δεν υπάρχει σ’αυτό τον κόσμο, και ούτε τίποτε άλλα θαυμαστά και παράξενα πράγματα. Μόνο ένα φανταστικό πλάσμα νομίζω πως έχει, κι αυτό είναι κάτι σαν βόδι. Το Children of the Dragon μοιάζει περισσότερο με μυθιστόρημα εναλλακτικής ιστορίας, αλλά ούτε τέτοιο μπορεί να είναι, γιατί οι καταστάσεις και οι τόποι δεν έχουν καμία σχέση με τον κόσμο μας. Είναι ένας τελείως άλλος κόσμος, αν και παρουσιάζει πάλι μια αυτοκρατορία. Το κλασικό concept της αυτοκρατορίας. Όμως περιγράφεται με τέτοιο τρόπο που κρατά το ενδιαφέρον από την αρχή του βιβλίου ώς το τέλος. Θα μπορούσες να πεις ότι το Children of the Dragon μοιάζει λίγο με το Α Song of Ice and Fire αν το Α Song of Ice and Fire ήταν γραμμένο πιο συμπυκνωμένα. Στο Children of the Dragon εμφανίζονται διάφοροι χαρακτήρες, αλλά επίσης ορισμένες καταστάσεις είναι γραμμένες σε εντελώς ανοιχτή οπτική γωνία, δείχνοντας πολλά γεγονότα μαζί, πολιορκίες και κατακτήσεις που ολοκληρώνονται μέσα σε μερικές σελίδες μόνο. Και η ιστορία συνεχώς προχωρά· πουθενά δεν βαλτώνει. Δεν βαριέσαι σε καμία περίπτωση. Γίνονται πολλές ανατροπές. Τους χαρακτήρες μπορείς ή να τους αγαπήσεις ή να τους μισήσεις – ή και τα δύο συγχρόνως. Κανένας δεν είναι πραγματικά «καλός» ή πραγματικά «κακός» – αν και ο αρχικός αυτοκράτορας γέρνει προς το «κακός». Όμως και οι υποτιθέμενοι καλοί είναι καλοί μόνο με την πολύ γενική έννοια, ότι αντιδρούν εναντίον ενός καταπιεστικού καθεστώτος· κατά τα άλλα, είναι φονιάδες και καθάρματα, και το ξέρουν. Η θεματολογία του Children of the Dragon μπορείς να πεις ότι είναι η αυτοκρατορία και η επανάσταση, και η αυτοκρατορία ξανά. Ένας ατέρμονος κύκλος, μέσα στον οποίο ήρωες ανυψώνονται και γκρεμίζονται, αυτοκράτορες κάθονται σε θρόνους για να καταστραφούν, νίκες έρχονται για να αποκαλυφθεί ότι δεν λύνουν τα προβλήματα, οι καλοί μετατρέπονται σε κακούς, οι κακοί σε καλούς, δεινά παρουσιάζονται αποκεί που δεν θα το περίμενες (αλλά θα έπρεπε). Γενικά, είναι ένα βιβλίο που το βρήκα πολύ ενδιαφέρον, και νομίζω πως είναι από τα αγαπημένα μου αυτό τον χρόνο – ή, ίσως, όχι μόνο γι’αυτό τον χρόνο. Δεν είναι πολύ μικρό, αλλά ούτε και πολύ μεγάλο. Όμως σίγουρα είναι μικρό για τα τόσα πράγματα που παρουσιάζει. Αν ο Frank Robinson έγραφε σαν τους σύγχρονους συγγραφείς φαντασίας, θα είχε γράψει τριλογία με όλ’ αυτά. Τουλάχιστον.

 

---