ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΕΣ

Lud-in-the-Mist
της Hope Mirrlees

 

Τελειώνοντας αυτό το βιβλίο, είχα πια καταλάβει γιατί θεωρείται κλασικό και καλτ. Είναι ακριβώς το είδος του βιβλίου που μπορεί να θεωρηθεί τέτοιο. Έχει μια διαχρονική ιδιαιτερότητα, και μια γενική παραδοξότητα που γαργαλά τη φαντασία.

Ασχολείται με τα ξωτικά, αλλά όχι σαν αυτά του Τόλκιν. Δεν είναι ψηλόλιγνα και μακροπρόσωπα, ούτε όμορφα. Είναι τα ξωτικά της παλιάς Αγγλίας, αλλά και άλλων παγκόσμιων παραδόσεων. Είναι τα ξωτικά που παίζουν με τους ανθρώπους, που αψηφούν την «πραγματικότητα», και είναι αρκετά επικίνδυνα. Δεν μπορείς να καταλάβεις αν απλά κάνουν πλάκα ή αν έχουν κάποιο πιο σοβαρό σχέδιο κατά νου.

Η δράση σε αυτό το μυθιστόρημα επικεντρώνεται στη Lud-in-the-Mist, μια πόλη που θυμίζει λιγάκι το Λονδίνο – και ίσως παραπάνω από λιγάκι. Γύρω της είναι διάφορα χωριά που έχουν γουστόζικα ονόματα όπως Swan-on-the-Dapple. Είναι ονόματα που ομολογώ ότι μου άρεσαν τόσο που θα είχα μια παρόρμηση να βάλω κι εγώ παρόμοια σε κάποιο από τα βιβλία μου, αν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν έτσι και στα ελληνικά. Αλλά δεν μπορούν. Ακόμα κι αν έπρεπε να μεταφράσεις τη Lud-in-the-Mist, υποθέτω πως δεν θα μπορούσες να την πεις Λουντ-μέσα-στην-Ομίχλη. Θα έπρεπε να την πεις «Λουντ της Ομίχλης», ή κάτι τέτοιο.

Πέρα από τα χωριά και τα υποστατικά με τα γουστόζικα ονόματα υπάρχει ένας λοφότοπος που λέγεται Debatable Hills, και πέρα από αυτό τον λοφότοπο βρίσκεται... η χωρά των ξωτικών, που είναι πολύ μυστηριώδης και παράξενη.

Οι κάτοικοι της Λουντ αποφεύγουν τη χώρα των ξωτικών, προσπαθούν να μη μιλάνε καν γι’αυτήν, και ακολουθούν τον Νόμο για να τους κρατά ασφαλείς από τα ξωτικά. Ο Νόμος είναι ο θεός τους, και, αν και δεν φαίνεται να έχουν ακριβώς άδικο, μοιάζουν λιγάκι «κολλημένοι» και αφελείς. Φοβούνται ιδιαίτερα τα φρούτα των ξωτικών (fairy fruit) και προσπαθούν να μην τα αφήνουν να έρχονται μέσα στην πόλη τους. Ωστόσο, κάπως κάποιοι καταφέρνουν και τα φέρνουν λαθραία εκεί.

Τα φρούτα των ξωτικών είναι παράξενα – έχουν μυστηριώδη χρώματα και σχήματα – και, αν τα φας, αλλάζουν τον τρόπο της σκέψης σου, σου βάζουν περίεργες ιδέες στο μυαλό, σου προκαλούν παραισθήσεις – βλέπεις πράγματα που δεν βλέπουν οι άλλοι. Αν το Lud-in-the-Mist είχε γραφτεί γύρω στο ’60, θα έλεγα ότι τα φρούτα αυτά είναι άλλο όνομα για το LSD, ή για τα ψυχεδελικά μανιτάρια. Αλλά δεν είναι μανιτάρια· είναι φρούτα. Και το Lud-in-the-Mist κυκλοφόρησε το1926 (σύμφωνα με τη Wikipedia). Ωστόσο, τα φρούτα των ξωτικών θυμίζουν, αναμφίβολα, κάποιου είδους ψυχοτρόπο.

Και η ιστορία μας ξεκινά όταν ένας νεαρός – ο γιος ενός Συμβούλου της Λουντ – τρώει φρούτο των ξωτικών και, τελικά, τον στέλνουν σε ένα υποστατικό για να τον απομακρύνουν από την πόλη. Λες, οπότε, ότι εδώ θα διαβάσουμε μια συνηθισμένη ιστορία φαντασίας με κάποιον νεαρό που έχει «μεγάλο πεπρωμένο». Αλλά δεν είναι έτσι. Η αφήγηση δεν ασχολείται, αποκεί και πέρα, τόσο πολύ με τον νεαρό. Επιστρέφει στη Λουντ και στο τι συμβαίνει εκεί, και διαβάζουμε για ολοένα και πιο αινιγματικές και μαγικορεαλιστικές καταστάσεις, όπως αντικείμενα που εξαφανίζονται, άνθρωποι που «χάνουν τα λογικά τους», φέρετρα που στάζουν αίμα, ένας γιατρός που ίσως να ήταν εκεί και πριν από πολλά χρόνια αλλά με άλλο όνομα...

Αξιοσημείωτο είναι το πώς η συγγραφέας μπλέκει τον ρεαλισμό με τον υπερρεαλισμό. Από τη μια, μπορεί να γράφει για την πόλη και τους κατοίκους της σαν να είναι μια συνηθισμένη – ακόμα και βαρετή – καθημερινότητα. Και μετά, γίνονται κάτι τελείως εξωφρενικά και ανεξήγητα πράγματα, ορισμένα από τα οποία, μάλιστα, μοιάζουν με τα «ανείπωτα» του Lovecraft – δηλαδή, μένουν εσκεμμένα χωρίς περιγραφή, ή, τουλάχιστον, χωρίς σαφή περιγραφή.

Σε κάποιο σημείο στα μέσα του βιβλίου είχα αρχίσει να το βαριέμαι επειδή γινόταν μια ατελείωτη έρευνα για τον ύποπτο γιατρό και είχαμε όλο αναφορές περιπτώσεων και υποπεριπτώσεων για τον έναν κάτοικο και για τον άλλο μέσα και έξω από τη Λουντ. Μεγάλη λεπτομέρεια για τους κατοίκους. Σχεδόν σαν να ήταν αστυνομικό μυθιστόρημα.

Και μετά, γίνονται πράγματα απόλυτα μαγικορεαλιστικά και ακατάληπτα. Οπότε, από εκεί που είχα φτάσει, για λίγο, στα όρια της αυτοκτονίας από την ανία, ξαφνικά βρέθηκα να διαβάζω κολλημένος, προσπαθώντας να καταλάβω τι γίνεται τελικά σ’αυτό το βιβλίο.

Και ο τρόπος που τελειώνει είναι επίσης πολύ σουρεαλιστικός και αινιγματικός. Δεν μπορείς να το πιστέψεις ότι συμβαίνουν τέτοια πράγματα και η ζωή μοιάζει να συνεχίζεται κανονικά. Αλλά όντως αυτό φαίνεται να γίνεται.

Για να μην τα πολυλογώ, το Lud-in-the-Mist είναι σίγουρα ένα κλασικό βιβλίο φαντασίας. Δε θα βρείτε πολεμιστές που πολεμάνε τέρατα. Δεν είναι τέτοιου είδους βιβλίο φαντασίας. Αλλά θα βρείτε πολλά άλλα γοητευτικά πράγματα.

Και το βιβλίο είναι τόσο παλιό που πλέον κυκλοφορεί νόμιμα δωρεάν στο διαδίκτυο. Ψάξτε το. Παρά την παλαιότητά του, διαβάζεται πολύ άνετα και αξίζει να διαβαστεί από οποιονδήποτε του αρέσει έστω και λίγο η λογοτεχνία φαντασίας – απλά και μόνο για την εμπειρία ότι μπορεί να γραφτεί κάτι τόσο ιδιόρρυθμο και αινιγματικό.

---